Na warszawskim Wierzbnie, przy skrzyżowaniu ulic Naruszewicza i Pilickiej, stoi duża, szara willa. Niespełna pięćdziesiąt pięć lat temu porównywano ją do rezydencji hollywoodzkich gwiazd. Dziś pod masywnymi arkadami, po szerokim tarasie okalającym budynek w ogrodzie, biegają dzieci. Kto z wychowanków mieszczącego się tu przedszkola wie, że bawi się w salonach Jadwigi Smosarskiej?

Dom pani Jadwigi

Było niemałą sensacją dla okolicznych mieszkańców, gdy dowiedzieli się, że właśnie tu budują sobie dom państwo Protasewiczowie. Trzeba oczywiście dodać, że Pani Jadwiga Protasewicz zasłynęła bardziej jako Jadwiga Smosarska, najpopularniejsza w tamtych latach gwiazda polskiego filmu.

U zbiegu ulic Naruszewicza i Pilickiej powstawał twór przedziwny-połączenie włoskiego pałacyku na Capri ze szwajcarskim „chaletem”, o kapryśnej linii dachu i łukowych wykuszach okien. Był to kaprys typowo kobiecy. Smosarska bowiem sama naszkicowała dla architekta projekt domu i rozplanowanie wnętrz, kierując się tylko własną fantazją.

Wojenne i powojenne losy domu Smosarskiej. Właściciele opuścili go w 1939 roku. W czasie wojny, aż do Powstania Warszawskiego, uczyły się tu dzieci ze Szkoły Podstawowej Podczas Powstania znalazł tu doskonałe pomieszczenie szpital polowy: w dawnej garderobie aktorki urządzono salę operacyjną, obszerny hall dał schronienie prawie setce rannych żołnierzy z batalionu „Bałtyk”. Wydzielono też osobny pokój dla jeńców niemieckich. Przez kilka dni dogorywał tu major Luftwaffe – pilot jedynego samolotu niemieckiego, strąconego podczas Powstania nad Mokotowem.
Po kapitulacji dom zajęli Kałmucy z oddziałów RONA. Sypiali pod perskimi dywanami pani Smosarskiej, przed wyjazdem zaś pocięli je na owijacze.

W roku 1945 była to splądrowana doszczętnie rudera, pozbawiona dachu, boazerii, drewnianych ścianek, które porąbano na opał. Przebąkiwano, że właścicielka zamierza, wrócić do Polski i reprywatyzować swój dom, nikt więc nie kwapił się do inwestycji. Wreszcie nadszedł z Ameryki list, pani Jadwiga zgadzała się na przekazanie budynku jakiejś instytucji o charakterze społecznym. Można już było remontować i porządkować zaniedbany, wydeptany ogród niegdyś jeden z najpiękniejszych w okolicy.

Dziś bawią się tu dzieci z przedszkola. Funkcjonalny zmysł planistyczny Smosarskiej znalazł jeszcze jedno potwierdzenie: bez większych przeróbek wewnętrznych można było przystosować ten dom do nowych celów. Potrzebom przedszkola służy równie dobrze, jak niegdyś pierwszym swym lokatorom.

Z pewnością jest to magiczne miejsce z ciepłą domową atmosferą, czasami ma się wrażenie, że czas sączy się tu, jakby wolniej.

Jadwiga Smosarska

Jadwiga Smosarska (wł. Jadwiga Asmosarska) – urodzona 23 września 1898 w Warszawie, zmarła 1 listopada 1971 w Warszawie, polska aktorka teatralna i filmowa; absolwentka warszawskiej szkoły dramatycznej, którą ukończyła z wyróżnieniem w 1920 r.

Zadebiutowała w 1918 na deskach Teatru Dramatycznego w Warszawie rolą Lilii w Ciotce Karola T. Brandona. Do początku II wojny światowej grała w teatrach stołecznych. Debiutem filmowym był obraz A. hertza Dla szczęścia z 1919 r. według dramatu Stanisława Przybyszewskiego. W 1925 wyjechała do Paryża na studia filmowe. Zagrała w ponad 20 filmach. Chociaż filmy przyniosły jej dużą popularność – wybrała pracę w teatrze. Od listopada 1939 przebywała w USA, gdzie zajęła się pracą społeczną wśród Polonii. W 1970 powróciła do kraju.